KÜRTÇE AĞIT “SİYABEND-U XECE” ,HATTİ-HURRİ TANRILARININ AŞK HİKAYESİ

KÜRTÇE AĞIT “SİYABEND-U XECE”,HATTİ -HURRİ TANRILARININ AŞK HİKAYESİ

Kemal SOYER/ Y.Mimar 4.01.2019,

(Telifi tarafıma aittir,kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz ,kopyalanıp çoğaltılamaz, görseller tanımladığım içerikle belgesel-film vb. ticari amaçla izinsiz kullanılamaz)

Hahihahiiiiiiiii….., Kürt Ağıtları Tanrı-Tanrıça adıyla başlar (HA-Hİ) Hititçe tanrı atalar HA-HU, Bektaşilikte HÜ-HÜDE,Kürtçe XWEDA’dır,

SİYABEND-U XECE AĞITI

Dünya güzeli XECE ,HACO Ağanın kızıdır, yedi kardeşi,12 kuzeni vardır.Avcı Siyabent ona aşıktır, babasından ister ancak Haco Ağa vermez. Siyabend Xeceyi atının terkisine atıp Süphan dağına çıkar. Yaban öküzleri ve ceylanların çiftleşme mevsimidir .Gakuviler(yaban öküzü) dişiler için savaşırlar. Siyabend aralarında çok hırçın ve savaşçı olana ok atar, ancak yaban öküzü onu boynuzlarının arasına alıp derin bir uçuruma savurur.Siyabend  uçurumdan yuvarlanırken yamaçtaki bir ağaca göğsünden saplanır.Yedi köyün urganını, yedi hocanın sarığını getirip beni bu uçurumdan çıkar diye Xece’ye seslenir ,ancak Xece onu çıkaramayacağını anlar ve kendisini uçuruma atar. Dengbejler Hikayeyi  böyle anlatırlar.

Siyabend-u Xece Klamının Analizi:

Binlerce yıllık mit ve destanlardan beslenen bu ağıt, Anadolu halkının belleğinde çağdan çağa akarak günümüze gelmiştir.

Ağıtın temel unsurları ; XECE, HACO ,SİYABEND ,yedi kardeş, 12 kuzen,Süphan Dağı, yedi köyün urganı, yedi hocanın sarığı, dişileriyle çiftleşen yaban öküzleri, ceylanlar, avcı ve derin uçurumdur.

Urartuların Gök Tanrıları HALDİ’ye adadıkları Süphan Dağı, eteğindeki Ahlat İlçe adıyla birlikte Kürtçe “Çiyaye Sipan-e Xelat” adıyla anılmaktadır.Xelat (Ahlat) Tanrı HALDİ’nin güncel adıdır.Arkeolog ve filologların günümüze dek çözemedikleri Tanrı Haldi’nin adı Güneşin doğuşuyla ilgili “Roj Helat” kavramıyla aynı içeriktedir.Kanatlı Güneş çift başlı kartalla sembolize edilmiş ,bu sembol Alevilikte “Heli-o Çıla” adıyla anılmıştır.Bu nedenle Alevilikte Güneşle özdeş Ali için de “Hel ATA”sıfatı kullanılmaktadır. Dağın Süphan adı, eskiden Hurri Tanrısı Teşup’un adıyla anılan Malatya-Tunceli-Elazığ-Van arası bölgenin ŞUPANİ adından kaynaklıdır. Urartu’nun özgün adı BİAİNİ ALU, Van adı BİAİNİ, Erivan adı, URUBİAİNİ, Tatvan Luvice Tanrı DATTA(Ş)ve BİAİNİ ‘den gelmektedir.BİAİNİ ALU zaman içine BİN ALİ formuna girmiştir. Urartu Başkenti Tuşpa ile Hititçe İSSUWA (Tunceli-Teşşuba-Esuwe) ve ZUPPA (Suppani) adlarıyla anılan bölgede kurulmuş olan Sophene Krallığı da adını Tanrı Teşup’tan almaktadır.Teşup veya Teşu Baba Aleviliğin Bektaşi Babasıdır.Hattice Tanrı ŞAPU, Sümerce Tanrı AN,Güneş Tanrısı UTU^Sİ ,bani tanrı d.BON gibi adlarla özdeş olan TEŞUP adı, Urartu yazıtlarında TEİŞEBANİ şeklindedir.

Tanrı Teşup Hattuşa Yazılıkaya’da Hazzi Nanni adlı dağların başında, Güneş Tanrıçası Hepat onun karşısında dağların üzerindeki panterin sırtında yürümektedir. Ardında panter sırtında gelen savaşçı oğlu Sarumma vardır. Hatti Ülkesi tanrılarının İlkbaharda toplanıp Cem oldukları Yazılıkaya’daki tören (NAPİS-Gökte ) ,aynı zamanda Nevroz  ve Heftemal  adıyla anılan Güneşle Dünya’nın-Dumuzi ile İnanna’nın evliliği gibi “Hieros Gamos” adı verilen kutsal evlilik mitosunu da içermektedir. Siyabend-u Xece hikayesi Kült Makamı Süphan Dağı olan Tanrı Teşup ve Hepat’a dayalı kutsal evlilik mitosu üzerinden kurgulanmıştır. Boğa, Fırtına Tanrısı Teşup’un, Geyik, Ana Tanrıçanın kutsal hayvanıdır. Bunlara ok atan Siyabend cezalandırılıp uçuruma atılmıştır. Tanrıça Hepat Hititlerde Arinna’nın Güneşidir. Zazaca güneş TİJİ’den Hatice ve XECE adıyla anılmıştır.

 Hititlerin Başkenti Hattuşa Yazılıkaya Açık Hava Tapınağı 

Hitit Başkenti  HATTUŞA’nın adı, Zaza ve Kürt halk dilinde Tanrı “HA” Güneş “TİJİ” temelinde Hattuş  , XIDIJ, HA-TİJİ, Ha-tice ve XECE formundadır. Tanrı Teşup’un Makamı  olan Hazzi Dağı’nın  Muş Varto’ daki adı “Ko-e Heza-Çiyaye Heza“, Hatay’da Hazzi Şupani, Balıkesirde Kaz (Hazzi) Dağı’dır. Xece’nin Babası HACO ve Süphan Dağı adları Tanrı Teşup ve Hazzi ŞUPANİ adlı Makam Dağı’nın kalıtlarıdır.

Yedi Köyün urganı: Yedi Köy Güneşin ilk yedi gezegeni,evrenin yedi imgesi, 12 kuzen 12 gezegen,ağıtta geçen gündüzün akıncısı Güneş, gecenin kılavuzu Venüs-çoban yıldızıdır.

Tanrı Teşup’un adıyla yaşayan Bektaşilikte ,Hacı Bektaş-ı Veli Dergahını  yedi haneli Çepni Köyü’nde kurmuştur.Tanrı Teşup’un Teişebani-Tşepni ve ŞUPANİ adları Süphan ile Çepni’ye dönüşmüştür.

Yedi Köyün urganı ise güneş huzmesi yani ,Tanrının İpi’dir.

Yedi Hocanın Sarığı; Tanrı Sarığı Güneştir. Sarık, Luvice SARKU, Zacaca SARE-GA, Kürtçe SEROK formuna giren boğa boynuzlu başlıklarla simgelenen Fırtına Tanrısıyla ilişkilidir. Aşağıdaki Güneş Kursu  Bektaşi Baba sanıyla  anılan Tanrı Teşup’un sarığıdır. Hadad veya Hüda adı, yediyle simgelendiğinden ağıtta Yedi Hoca’nın Sarığıyla ifade edilmiştir. Bektaşilerin Başlıkları aşağıdaki Güneş kursunda olduğu gibi 12 dilimlidir. 12 tomurcuklu Güneş Başlık,”Yeşil Başlı”,”Yeşil Sarık”lı, Yeşil Elli Hünkar Hacı Bektaş-ı Veli’nin kişiliğinde temsil edilmiştir.

BOĞA BAŞINDAKİ HATTİ GÜNEŞİ

Siyabend adındaki SİU ;Işık tanrısı,bend Kürtçe “ip-kuşak” anlamına gelmekteyse de Bani Tanrı ^d.BON, Urartu adı BİAİNİ ALU ve Van Gölü’ne bend olan Süphan Dağı, ayrıca Bölgedeki BİN ALİ, BİNGÖL-HAZAR GÖL adlarının kavrattığı Hititlerin “BİN TANRI “sanı gibi içerikler taşımaktadır. Hatti Güneşi bir boğanın başındadır. Boğa başındaki Güneş Tanrısı Zazaca TİJİ-BANİ  veya SİUBANİ temelli Tesiubani’dir (çift boynuz üzerinde Güneş). Boğanın boynuzlarıyla fırlattığı -taşıdığı Güneş, gerçekte Siyabend yani Teşup’tur. Siyabend adı, Tanrı Teşup’un “TE’SİUBANİ“formudur.Günümüzde Sabuni ile  Zebani formuna girmiştir.

SONUÇ: Bu ağıt,Hatti Ülkesi Güneş Tanrısı ve Tanrıçasının,Güneş ile Dünya Ana’nın halk belleğinde yaşayan Kerem ile Aslı, Ferhat ile Şirin gibi kutsal aşk hikayelerinin Kürtçeye aktarılmış güzel bir versiyonudur.

Aşağıda verilen Hititler Dönemi eseri ,Güneşi taşıyan insan-boğa donlu demonları, onları taşıyan aslanları ve onların üzerinde durduğu derin uçurumlara sahip kutsal dağları göstermektedir. Dağların arasından yükselen Hayat Ağacına göğsünden saplanan Kanatlı Güneş, uçurumdaki ağaca göğsünden saplanan kişiliğiyle Siyabend, aynı şekilde ardından atlayan da XECE’dir.

Bir bütün olarak Anadolu Uygarlıklarının evrensel ekininden koparılıp Semavi dogmaların karanlık örtüleriyle peçelenip hafıza kaybına uğratılan Anadolu  kadim halklarının, Hatti Uygarlık Güneşi’yle  buluşarak ırklar üstü nitelikte çağdaş bir örgütlenme içinde aydınlık yarınlara koşmalarının zamanıdır. Anadolu-Mezopotamya Uygarlıklarının Irklar üstü evrensel kültürünün mayası ve yaşayan delili olan Anadolu Aleviliği, kadimden ortak ana vatan üzerinde birlikte yaşayan halklarımızı birleştirecek yegane kültürel harçtır.Dünya üzerinde asırlardır  yaşayan Avrupalı büyük devletlerin temellerinde Anadolu Uygarlıklarından alınmış evrensel kültür değerleri yatmaktadır. Ali, Fatıma,Hatice , Meryem, İsa, Zeus, Musa, Avrupalı değil, Anadolu-Mezopotamyalıdır. Kadim halklar özlerine dönmedikleri sürece Kudüs, Mekke ve Vatikan’da örgütlenen zihniyet karşısında Hatti Uygarlık Güneşi bir daha asla doğmayacaktır.